Demokrasi, bir insanın kendine yakışanı giymesidirDenemeler

Demokrasi nedir? Ahanda şudur:

İki yakışıklı erkek portresi kadınlara gösterilerek, “hangisi?” deyû soruluyor.

Gösterilen deney gruplarına göre küçük değişikler olmasına rağmen, başa baş bir sonuç çıkıyor her defasında.

Ama gel gör ki, eğer iki portreden herhangi birinin deforme edilmiş haliyle beraber, yine aynı soru deney gruplarına sorulduğu vakit, bu sefer yanıt, yanında deforme edilmiş şekli olan kişinin daha yakışıklı olduğu yönünde oluyor.

Daha da açmak gerekse, elimizde Adnan ve Murat’ın resimleri var.

Hangisi daha yakışıklı diye sorduğumuzda cevaplar bazen Adnan bazen de Murat oluyor. Ama bu iki fotoğrafın yanına, bir de Murat’ın bilgisayar yoluyla bulandırılmış, bozulmuş bir fotoğrafı koyulup; bu üç resimdeki kişilerden hangisi daha yakışıklı diye sorulduğu vakit, büyük çoğunluk Murat’ın deforme olmamış halini seçiyor.

***

Emlak ofisine yüz bin liralık bir daire almak için gelen bir müşteriye, emlakçı değeri yüz bin civarında eden üç tane daire gösterir. Büyük ihtimal, birbirine çok benzeyen üç tane daireye baktığı için, hangisinin daha iyi olduğuna karar veremeyen müşterinin kafası karışır ve daireyi almaz. Bunun için emlakçı, yüz bin liralık daire isteyen müşteriye, değeri doksan bin eden iki tane daire gösterdikten sonra, son olarak değeri yüz bin eden daireyi gösterir.

Benzeri ile kafası karışmamış, zıttı ile özellikleri ortaya çıkmış daireyi gören müşteri ise, teşekkürler ve mutluluk eşliğinde yeni evine taşınma telaşına kapılır.

***

İnsan beyni bu mekanizmayı sadece ev alırken mi kullanır? Yoksa hayatının her anını zapturapt eden dine bakış açısından, hayatını beraber geçireceği eşini seçme sürecinden, sonra nasıl yönetilmesi gerektiğini veya kendisini hakikâten kimin temsil ettiğinini düşünürken de geçerli midir bu mekanizma? Benim cevabım ”yetmez ama evet”.