Dunning-Kruger ve Ömerciks EtkisiDenemeler

Dunning-Kruger etkisini duydun mu hiç haculetti? Gerekli yetkinlikle olmayan kişilerin, kendi yetkinsizliklerinin farkına varma yetisindenden de mahrum olmaları hasebiyle, kendilerine inançlarının tam olması ve bundan mütevellit daha başarılı atfedilmesi.
8 Şubat 2014 • Kişisel Blog

Dunning-Kruger etkisini duydun mu hiç haculetti? 

Gerekli yetkinlikle olmayan kişilerin, kendi yetkinsizliklerinin farkına varma yetisindenden de mahrum olmaları hasebiyle, kendilerine inançlarının tam olması ve bundan mütevellit daha başarılı atfedilmesi.

Hani bir komşunuz vardır, “biz bir yere zuhur edince yer gök oynardı, ceketinin önünü iliklemeyen adam görmezdik” minvalinde laflar eder.

Sonra babanızın bir arkadaşı vardır. Yapamayacağı halde, “Kocaeli’nden Ankara’ya tayin aldırmakta ne var üstadım, tek telefonumuza bakar” deyu bir cümle kurar. Haliyle senin de Oscar Wilde tarzı cümle kuran bu adamlara pek tabii saygın iki yüz elli km/s hızla artar.

Daha sonra bu adamlardan komşu olanının emekli şoför, babanızın arkadaşı olanın da emekli güvenlik sorumlusu olduğunu duyduğunda aynı hızla şaşkınlığa gark olursun da, “bu adamların bu özgüveni nereden hasıl ola ki?” diye sorarsın ya, hah işte onun cevabı: Dunning-Kruger etkisidir hacivat.

Sen şimdi haliyle bana şu soruyu soracaksın: ”Efendi, efendi! Sen şoför kardeşlerimizi, güvenlikçi biraderovskilerimizi küçümsüyor musun yoksa?”

Daha ilkokul yıllarında, aynı yaşta olmalarına rağmen, temizlik görevlisine “sen”, öğretmene ”siz” dememi salık veren sisteme rağmen, ceninliğimden ergenliğime, oradan şu yaşcağızıma geçen süre zarfında; benim için birer sembol olan tüm yetişkinlerin, sosyal statü sahibi bireyler karşısında disney karakteri gibi şeker; diğerleri (tasvir etmeye değmez!?) karşısında hoyrat ve vurdumduymaz tavırlarına rağmen, spermliğimden, şu son final sınavlarına kadar rakiplerim ile hınca hınç bir yarış içinde olup, onları geçince mutlu; onlar beni geçince mutsuz olmamı pompalayan eğitim ve öğretim programıma rağmen; hayır hacivatım hayır, ne güvenlikçiyi, ne de şoförü küçümserim. Ayrıca ne bürokratik paşalara ne ticari dehalara ne parti düzenleyen Berkcan’a ne vücut yapan g-Görkem’e ne de kimyasal destekli leydilere de bir üstünlük atfettiğimiz yoktur. Çünkü üstünlük takvadadır. İşittik ve itaat ettik. 

***

Dunning-Kruger Sendromunun yanı sıra, bunlara ek olarak bir de Ömerciks sendromu var.

Tabi akademik çevrelerin daha haberi yok ama, belki seneler sonra, karizmatik isimli bir yabancı bilim adamı bulur da, onu da artık ciddiye alabiliriz.

Tekrara düşeceğiz ama, Dunning-Kruger sendromuna tutulmuş kişiler, hatalarını görecek kabiliyetleri olmadığından; kendilerini hatasız görüp başarı basamaklarını hızla çıkar. normal insanlar, hatalarını gördüklerinden, özgüvenleri kırılır ve başarılı olamazlar. Buna da Dunning-Kruger etkisi denir dedik. Geçiyoruz.

Ömerciks sendromu ise: Başarı basamaklarını hızla aşan, bir otorite veya kanaat önderi olmuş, bakılan ve dinlenen, hatta sadece bir konuda fikrini belirtebilen insanların bile, aslında hatalarını görmediklerinden mütevellit bu denli cesur olduklarını; aslında hepsinin cahil, aptal, paçoz ve beş para etmez insanlar olduklarını düşünen kişilerde baş gösteren bir sendromdur.

Birinde en azından öyle yada böyle ortada bir başarı varken, diğerinde hem başarı yoktur; hem de tüm başarılı insanlara cahil yaftası vardır. 

Ekonomi hakkında mı konuştun, sen daha mı iyi bileceksindir, çünkü ekonomi bakanı iktisadı birincilikle bitirmiştir.

Din hakkında mı konuştun, uslanmaz bir gericisindir , çünkü laiklik vardır ve gençlik işleri ile din işleri birbirinden ayrılmıştır.

Siyaset hakkında mı konuştun, daha küçük çocuksundur, çünkü sen nereden bileceksindir.

Twitter başından kalkmadığı için aptal insanlar hep baş köşeleri tutmuş, yok eğer kendisi hele bir kalksa, hepsinin tozunu attıracağına inanır. 

Kendileri bir şey onarmadıkları düzeltmedikleri söylemedikleri gibi, kendilerince bunları yapan insanlar ise hep cahildir, paçozdur.

Hep hatalarını göremediklerinden bu denli cesur olup fikirlerini söylediklerini düşünürler. İşte bu da ömerciks sendromudur. 

***

Ömerciks sendromuna tutulmuşların Ömerlere etkisi ne olur dersen, sus da yazmayı bırakabileyim derim.